Merhaba,
Anneler, babalar, aileler,
Geleceğe Dokunan Anneler projesi kapsamında bir önceki yazımda istismar ve ihmalin anne karnından başlayarak çocukta oluşturduğu stres yanıtını ve bunun çocuğu nasıl bir ömür boyu etkilediğinden bahsedeceğimi yazmıştım. Bu konuda mutlaka bir bilgilendirme yazısı paylaşacağım ama gerek Türkiye’de gerekse de tüm Dünya’da ortaya çıkan COVİD-19 salgını nedeniyle önceliğim, bu dönemde çocuklarda ortaya çıkabilecek duygusal tepkiler ve strese yönelik sizlerin yapabilecekleri konusu oldu.
Böyle olağan dışı durumlar çocuklarda ve erişkinlerde stres ve kaygı yaratabilir. Stres ile başa çıkabilmek ise sizi ve bakım verdiklerinizi daha güçlü kılar. Farklı yaşlarda ve durumlardaki kişilerin stres ve tepkileri farklı olabilir.
Çocuklarda tepkiler, sizin vereceğiniz tepkilerle şekillenecektir. Sizlerin, anne babaların serinkanlı, sakin ve güvenli hareket etmesi çocukların da kendilerini daha sakin ve güvenli hissetmelerine yardımcı olur. Tabi yine her çocuğun aynı olmayacağı da akılda tutulmalıdır.
Sakin ve güvenli olmanız için önce sizin yapmanız gerekenler var. Bunun için ilk adım, salgın ile ilgili bilgilendirmeleri sadece ve sadece yetkili kişi, kurum ve kuruluşlardan öğrenmek ve tabi bu makamlarca önerilen tüm önlemleri almaktır. Uyku düzeni, yeme düzeni ve sağlıklı yeme alışkanlığı yanı sıra düzenli fiziksel aktivitenin yapılması sadece salgın sırasında değil her zaman sağlıklı yaşam ilkesi olarak benimsenmelidir. Çocuklar bu konuda da sizleri örnek alırlar.
Özellikle küçük çocuklar, haberlerdeki her bilgiyi doğru anlayıp yorumlayamazlar, bu nedenle onlarla beraber olduğunuz sürece haber izlemek konusunda siz de kendinize kısıtlama getirin. Çocuğunuzun yanında doğrulanmamış, dedikodu boyutundaki bilgileri ve verileri tartışmayın. Kendiniz de bu bilgileri yayan, kişi, kanal ve sosyal medyadan uzak durun.
Çocukların gerek hastalık gerekse alınan önlemler konusunda soracakları sorulara onların anlayabileceği bir dilde, dürüst, açık ve güvenli cevaplar verilmesi uygun olacaktır.
Çocuğunuzun sorularını cevaplarken panik ve kaygı içinde olmayın. Eğer öyle hissediyorsanız önce siz biraz rahatlayın ardından soruları cevaplayın.
Çocukların yaşına uygun günlük alışkanlıklarının (rutinlerinin) devam ettirilmesine özen gösterin.
Çocukların duygusal gelişimi için her zaman dinlenilmeye ve anlaşılmaya gereksinimleri vardır. Böyle olağandışı durumlarda bu gereksinimin karşılanması daha da önemlidir. Bu, özellikle çocukta oluşabilecek stres cevabının çocuklar için tolere edilebilir hale gelmesi için gereklidir. Çocuklar, olağandışı durumlarda, anne/babalarına daha bağımlı olmak, kaygılı, çekingen, içine kapanık, sinirli, huzursuz olmak gibi duygusal tepkiler verebilirler. Duygularını paylaşmaları ve anlatmalarına imkan tanınması onları rahatlatır. Her çocuğun farklı bir ifade şekli olabilir.
Oyun, çocuklar için bunu kolaylaştırır. Oyunun yanı sıra resim, müzik ve diğer sanatsal ve yaratıcı etkinlikler ile her türlü fiziksel aktivite de yararlıdır. Çocuğun gelişimi için tüm bu etkinlikler her zaman çok önemlidir. Olağan dışı durumlarda yeri daha da önem kazanır. Salgın sırasında tüm bu etkinliklerin evinizde yapılması gereklidir.
Çocukların, olağan dışı durumlarda, erişkinlerin ilgi, dikkat ve sevgisine daha çok gereksinimi vardır. Çocuğunuz ile olumlu duygularınızı daha fazla paylaşın. Çocuklar duygusal ip uçlarını çevrelerindeki önemli erişkinlerden başta anne/babalarının duygularından alırlar. Bunun için sizlerin duygularınızı kontrol etmeniz, sakin ve güvenli olmanız ve çocuğunuzun endişelerini dinleyip, onlarla nazikçe ve şefkatle konuşarak güven sağlamanız gerekir.
Bunların yanı sıra çocuğunuza hastalıktan korunmak için yapması gerekenler konusunda da bilgi vermeli ve örnek olmalısınız. Çocuklar kendilerini korumak için ne yapmaları gerektiğini bilirlerse kendilerini daha güçlü hissederler.
Bunun için etkili el yıkamayı, elini yüzüne, ağzına gözüne sürmemeyi, hapşırma ve öksürme sırasında alması gerekenler önlemleri ve şu anda evde olmamızın önemini anlatın ve uygulayarak örnek olun. Bu önlemlere neden uyulması gerektiğini çocuğunuzun yaşına uygun olarak anlatın. Okul öncesi çocuklara bu önlemlerin sağlığımızı korumak için olduğunun söylenmesi yeterli ve uygun olacaktır. Maske ve özel kıyafet uygulaması ile ilgili sorulara ise “hasta kişilerin maske takmaları gerekir” şeklinde cevap verilebilir. Çocuğunuzun, hasta olmak ile ilgili endişeleri var ise, sizin her zaman onun yanında olacağınızı ve doktorların da onu iyileştirmek için çalışacağını söyleyin.
Etkili el yıkama su ve sabun ile en az 20 saniye elin yıkanmasıdır. Bu süreyi belirlemek için “iyi ki doğdun” şarkısının iki kere söylenmesi öneriliyor. Ama siz, bunun için kullanacağınız şarkınızı veya tekerlemenizi çocuğunuz ile birlikte belirleyebilirsiniz. Önce şarkı veya tekerlemenin en az 20 saniye olduğunu test edin.
Unutmayalım, çocukların her zaman anne babalarına sadece fiziksel olarak değil duygusal olarak da ihtiyaçları vardır. Olağan dışı durumlarda çocukların duygusal olarak desteklenmesi daha önem kazanır.
Sağlığımız için, çocuklarımızın sağlığı için;
Önlem alalım, çocuklarımıza örnek olalım,
Evde kalalım, sakin ve güvenli olalım.
Prof.Dr.Elif N.Özmert
Kaynak:
WHO. Helping children cope with stress during the 2019-nCOV outbreak (Handout). WHO: Geneva, 2020.
Daha detaylı bilgi için: Epsilon Yayınevinden Çıkan Erken Çocukluk Döneminde Duygusal İhmali Fark Etme, Tanıma ve Önleme Kitabımızı (https://www.phocagoods.com/tr/urunler/kategori-kitap-gelecegedokunananneler)
YouTube kanalımızı
https://www.youtube.com/channel/UCjLATZJfSHE3Od57U3NNTsQ/videos
Instagram hesabımızdaki paylaşımlarımıza gözatabilirsiniz.
https://www.instagram.com/gelecegedokunananneler/
