Sevgili anne-babalar,
Hepimiz çocuklarımızı en iyi şekilde yetiştirmeye çalışıyoruz. En iyi besini, temizliği, giyimi çocuklarımıza sunmak için elimizden geleni yapıyoruz. Peki çocuklarımızın duygusal gelişimini de yeterince iyi fark ediyor ve destekliyor muyuz?
Günümüzde pek çok anne-baba çocuğunu bir kurstan diğerine götürüyor, daha kreş seçerken yabancı dil öğretiliyor mu, matematiğe giriş yapılıyor mu diye bakıyor ve en akademik olanı seçmeye çalışıyor. Çocuk okula (kreş, anaokulu ya da ilkokul) gitmeye başladıktan sonra da ödevler, okul başarısı, okuldaki görevleri yapabilme düzeyi anne-babalar tarafından çoğunlukla iyi düzeyde takip ediliyor. Ancak çok az anne- baba çocuğun mutlu olacağı okulu seçmeye çalışıyor ya da okulda o gün arkadaşlarıyla uyumlu muydu, keyifli bir gün geçirdi mi, oyuncaklarını arkadaşlarıyla paylaştı mı, öğretmene sormak istediklerini rahat ve özgüvenli bir şekilde sorabildi mi diye kontrol ediyor.
Oysa ki çocukların duygusal gelişimleri de yaşam kaliteleri, hayat boyu başarıları, psikolojik sağlıkları açısından oldukça önemlidir. Tüm çocukların
´ sevgi ve saygı görme,
´ önemsenme,
´ duygularının anlaşılması,
´ sosyalleşmesine izin verilmesi,
´ kuralları öğrenme ve uygun uyum becerilerini edinme
gibi duygusal ihtiyaçları vardır ve bu ihtiyaçların süreğen biçimde göz ardı edilmesi, karşılanmaması duygusal ihmal olarak nitelendirilir. Duygusal ihmali anlamak ve önlemek oldukça önemlidir çünkü çocukları sağlıklı bireyler olarak yetiştirmenin, onlara iyi eğitim verebilmenin yolunun onların biliş ve duygu dünyalarını iyi anlamaktan geçmektedir. Bir çocuğun süreğen bir şekilde duygusal ihmale uğraması hem beyin gelişimi hem kimlik gelişimi üzerinde olumsuz etkiye sahiptir.
Bu tanımdan da anlaşılabileceği gibi aslında kültürel olarak çocukları eğitmek ya da çocuklarla şakalaşmak için yapılan pek çok davranış da duygusal ihmale girebilmektedir. Örneğin yanlış bir davranış yaptığında çocuklara küsmek duygusal ihmal olarak nitelendirilebilir. Benzer şekilde seni sevmiyorum, artık annen olmayacağım, baban sana başka anne getirsin de gör vs. gibi pek çok söz de, çocuklara isim takmak, onlarla alay etmek de çocuğun duygusal gelişimi açısından zarar vericidir. Bunlara ek olarak çocuklara güvenli bir ortamda, yaşına ve gelişimine uygun biçimde sosyal kuralları öğretmemek, yine yaş ve gelişimlerine uygun sorumluluk almalarına, beceri geliştirmelerine, özerkleşmelerine engel olmak da duygusal ihmal niteliği taşımaktadır.
Duygusal ihmalin sonuçları çok fark edilmemekte, önemi çok bilinmemektedir. Ancak çalışmalar yetişme döneminde maruz kalınan duygusal ihmal ve/veya duygusal istismar kişinin çok çeşitli problemler yaşamasına sebep olabileceğini göstermektedir. Duygusal ihmal kişinin doğrudan benliğine zarar vermektedir bu nedenle hem kısa hem uzun dönemde özgüven probleminden intihara meyile kadar pek çok sıkıntıya yol açabilmektedir
Duygusal ihmale bağlı olarak yaşanabilecek bazı psikolojik sorunlar şöyle sıralanabilir:
Özgüveni düşük, ters giden şeyler için kendini kolayca suçlama
İnsanlara güvenmekte, bağlanmakta güçlük çekme
Aldırmaz X Mükemmeliyetçi kişilik
Duygu ve davranışlarını düzenleme, özdisiplin sahibi olmada güçlük çekme
Kendini kararlarını vermekte güçlük çekme
Kendini değersiz, anlamsız, sıklıkla boşlukta hissetme,
Sıklıkla ‘anormal’ olduğu hissi yaşama
Dikkat problemleri yaşama
Sıklıkla başkalarının onayına ihtiyaç duyma, reddedilmeye aşırı duyarlı olma
Depresyon, kaygı bozukluğu, somatizasyon… vs.ye yatkınlık
Özkıyıma/İntihara yatkınlık…vb.
Bu nedenlerle çocuklarımızın duygularını tanımaya, anlamaya özen göstermeli, duygusal gelişimlerini desteklemek için yaş ve gelişimlerine uygun kuralları uygun düzeyde öğretmeli, becerilerini, yapabildiklerini ve yapamadıklarını iyi gözlemlemeli, olumsuz etiketlemeden kaçınıp olumlu özelliklerini çocuklara iyi gösterebilmeli, yine yaş ve gelişimlerine uygun ölçüde sorumluluk vermeli, sosyalleşmelerine izin vermeli ve özerkleşmelerine olanak tanımalıyız.
Doç. Dr. Gülün Evinç
Daha detaylı bilgi için: Epsilon Yayınevinden Çıkan Erken Çocukluk Döneminde Duygusal İhmali Fark Etme, Tanıma ve Önleme Kitabımızı (https://www.phocagoods.com/tr/urunler/kategori-kitap-gelecegedokunananneler)
YouTube kanalımızı
https://www.youtube.com/channel/UCjLATZJfSHE3Od57U3NNTsQ/videos
Instagram hesabımızdaki paylaşımlarımıza gözatabilirsiniz.
https://www.instagram.com/gelecegedokunananneler/
