Begüm Salırlı
Anneleri Tarafından Çocuklara Uygulanan Duygusal İhmal Davranışlarının İncelenmesi
Öğr. Gör. Dr. Esra KINAY ÇİÇEK
Ölçme ve Değerlendirme A.B.D. Eğitim Fakültesi
Öğr. Gör. Ceren KOÇAK, Çocuk Gelişimi Programı, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu
Öğr. Gör. Deniz BETTEMİR
Araştırma
Özeti
Bu araştırmanın amacı anneleri tarafından 0-9 yaş arasındaki çocuklara uygulanan duygusal ihmal davranışlarının belirlenmesidir. Bu amaçla öncelikle duygusal ihmalin tanımı yapılarak ihmalin 10 farklı kategoride (Duygusal İhtiyaçlardan Yoksun Bırakma, Aşırı Koruma, Yalnız Bırakma/İzole Etme, Reddetme/Yoksayma, Yetersiz Denetim, Aşırı Hoşgörü/Müsamahakarlık, Suça Yöneltme, Kendi Çıkarlarına Kullanma, Zihinsel, Tıbbi ve Eğitimsel Gelişimin Takip Edilmemesi, Gerçekçi Olmayan Beklenti) gerçekleşebileceği belirlenmiştir. Her bir kategori için duygusal ihmal davranışlarının operasyonel tanımları hazırlanmıştır. Daha sonra duygusal ihmal kategorilerindeki anne davranışlarını ortaya çıkarabilecek sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formları oluşturulmuştur. Görüşme formları, günlük rutinde annelerin çocuklarıyla olan etkileşimlerinde duygusal ihmalin izlerini aramak amacıyla yaş ve gelişim dönemi özelliklerini dikkate alarak 3 ayrı form (0-2 yaş, 2-6 yaş, 6-9 yaş) halinde hazırlanmıştır. 0-2 yaş arasında çocuğu olan 3, 2-6 yaş arasında çocuğu olan 6, 6-9 yaş arasında çocuğu olan 4 anne olmak üzere toplam 13 anne ile yüz yüze ve online görüşmeler yapılarak veriler toplanmıştır. Veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Annelerin çoğunlukla 31-40 yaş arasında olduğu, algıladıkları sosyoekonomik düzeyin orta düzey olduğu, lisans ve üstü eğitime sahip olduğu, tam zamanlı çalıştıkları belirlenmiştir.
0-2 yaş grubu annelerde çoğunlukla Aşırı Koruma ve Reddetme-Yoksayma duygusal ihmal kategorilerinde davranışlarla karşılaşılmıştır. Görüşme yapılan 3 annenin her birinin en az 3 kategoride duygusal ihmal davranışı gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca annelerin tamamı Reddetme-Yoksayma kategorisinde duygusal ihmal davranışı sergilemiştir.
2-6 yaş grubu annelerde çoğunlukla Aşırı Koruma ve Reddetme-Yoksayma duygusal ihmal kategorilerinde davranışlarla karşılaşılmıştır. Görüşme yapılan 6 annenin her birinin en az 3 kategoride duygusal ihmal davranışı gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca annelerin tamamı Suça Yöneltme, Reddetme-Yoksayma, Aşırı Koruma kategorilerinde duygusal ihmal davranışı sergilemiştir.
6-9 yaş grubu annelerde çoğunlukla Aşırı Koruma ve Gerçekçi Olmayan Beklenti duygusal ihmal kategorilerinde davranışlarla karşılaşılmıştır. Görüşme yapılan 4 annenin her birinin en az 6 kategoride duygusal ihmal davranışı gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca annelerin tamamı Gerçekçi Olmayan Beklenti, Suça Yöneltme, Yetersiz Denetim, Aşırı Koruma, Duygusal İhtiyaçlardan Yoksun Bırakma kategorilerinde duygusal ihmal davranışı sergilemiştir.
Sonuç olarak, görüşme yapılan tüm anneler duygusal ihmali düşündüren açıklamalarda bulunmuştur.
Üniversite Öğrencilerinin Duygusal İhmal Kavramına İlişkin Metaforik Algıları
Dr. Fatma Özsert, Başkent Üniversitesi, Ankara
Uzm. Mine Kazak, Nero Psikoloji, Ankara
Araştırma
Özeti
Duygusal ihmal giderek önemi artan ancak çocukların yetişme sürecinde çocuk istismarının daha önemli görünmesiyle bir ölçüde geride kalmış ve büyüme sürecinde duygusal gelişimin desteklenmesinin önemine odaklanan bir konudur. Duygusal ihmal “çocuk istismarı ve ihmali” kavramı içinde yer almakla birlikte bu konudaki araştırmalar oldukça sınırlıdır. Konunun kavramsal düzeyde nasıl algılandığının, farklı gruplar üzerinde konuya ilişkin mevcut farkındalığın ortaya konması önemli görünmektedir. Üniversite öğrencilerinin metaforlar aracılığıyla “duygusal ihmal” konusunu nasıl kavramsallaştırdıklarını ortaya koymak amacıyla bu araştırma gerçekleştirilmiştir.
Bu araştırma 2021-2022 eğitim öğretim yılı güz dönemi içinde bir vakıf üniversitesinin farklı bölüm, program ve sınıflarında öğrenim gören, ulaşılabilir örnekleme yoluyla, gönüllü katılım sağlayan 106 üniversite öğrencisi ile gerçekleşmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin görüşleri araştırmacıların geliştirdiği açık uçlu sorudan oluşan bir anket formu ile toplanmış, veriler içerik analizi ile nitel olarak değerlendirmeye alınmıştır.
Araştırmada elde edilen bulgulara göre; metaforlar insan, hayvan, bitki, cansız varlıklar, eylem/süreç kategorilerine ayrılmıştır. Öğrencilerin metafor benzetmelerinde “öksüz/yalnız/karanlıkta kalan çocuk”, “terk edilen evcil hayvan”, “sulanmayan/kurumuş bitki”, “terk edilmiş köy”, “duvar”, “deniz” metaforlarını daha çok kullandıkları dikkat çekmektedir.
Öğrencilerin duygusal ihmali anlatan metafor benzetmelerini kategorilere ayırmanın ötesinde, bu benzetmelerin nedenlerine de bakılmış, metaforları seçme nedenleri; “yeterli ilgi ve sevgi göstermeme”, “çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanmaması”, “reddedilme/dışlama/yok sayma/görmezden gelme”, “yalnız bırakılma”, “destek olmama/yeteneklerin desteklenmemesi”, “yoksunluk,/eksiklik/engellenme”, “duygusal ve fiziksel istismara eşlik eden duygusal ihmal”, “korku/tedirginlik, karşı koyamama/çaresizlik” ve “tutarsızlık” temaları altında toplanmıştır.
Üniversite öğrencilerinin duygusal ihmal kavramını nasıl tanımladıkları ve anlamlandırdıklarına ilişkin bir bakış açısı sunan bu çalışma gelecek araştırmalar için bir temel oluşturma niteliği taşımaktadır.