Merhaba,
Anneler, babalar, aileler,
“Geleceğe Dokunan Anneler” projesi ile yine birlikteyiz.
Hepimizin amacı ortak; çocuklarımızın bedenen, ruhen ve sosyal olarak tam iyilik hali içinde olmaları, doğuştan getirdikleri gelişim potansiyeline ulaşmaları böylece üretken ve sağlıklı erişkinler olmaları. Bu yazıda “geleceğe dokuna annelerin” ancak “geleceğe dokunan babalar” ile birlikte olabileceğini vurgulamak istiyorum.
Daha önceki yazımda (20.01.2022) bu amaca ulaşabilmek için çocuklara Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF’in ortaya koyduğu “Geliştiren Bakım” programından ve 5 bileşeninden (sağlık, beslenme, duyarlı bakım, güvenli ve güvenilir çevre ve erken eğitim ve öğrenme olanaklarına erişim) kısaca bahsetmiş ve duyarlı bakımın üzerinde durmuştum.
Duyarlı bakım tüm çocuklar ve fakat riskli çocuklar için çok önemli bir dayanıklılık faktörü olup karşılaşılan güçlüklerin üstesinden gelme konusunda önemli bir dayanaktır. Duyarlı bakım anne ve babanın birlikte ortak sunacakları bir bakım olmalıdır. Bununla birlikte duyarlı bakımın gerektirdiği çocuk ile hemen, yakın ve uygun bir etkileşim için anne ve babaların da gereksinimleri vardır. Bu gereksinimlerin başında önce anne ve babanın sağlığı gelir. Hem fiziksel açıdan hem de akıl ruh sağlığı açısından. Fiziksel hastalığı olan bir annebabanın çocuğun gereksinimlerini zamanında ve uygun olarak yerine getirmek için nasıl gücü olmayabilirse, stres, depresyon veya başka bir akıl ruh sağlığı sorunu olan annebabanın da gücü ve becerisi azalacaktır. Tabi annebabaların sağlığı dışında birbirlerini nasıl destekledikleri, yardım ettikleri ve annebabalığı nasıl bir iş birliği içinde yürüttükleri de duyarlı bakımın sağlanmasını ve sürdürülmesini etkilemektedir. Dolayısıyla “geleceğe dokunan anneler” ile birlikte aynı hedefi paylaşan ve bunun için sorumluluk alan “geleceğe dokuna babalar” birlikte, bir takım olarak çocukları için en iyi ve duyarlı bakımı sağlayabilirler. Annenin babadan gördüğü sosyal destek, doğum sonrası depresyon riskini azaltmaktadır. Benzer şekilde annenin eşinden algıladığı destek, annenin olumsuz duygularını ve stresini azaltmaktadır. Bununla birlikte sadece algılanan destek daha olumlu ve duyarlı annebabalık için yeterli olmamaktadır. Olumlu ve duyarlı annebabalığı ve çocuğun iyiliğini artıran, anne ve baba, annebaba ve çocuk arasındaki bağı güçlendiren, anne ve babanın iş birliği içinde birbirlerine yardımcı olarak, birbirlerinin çabalarını karşılıklı destekleyerek beraber annebabalık yapmalarıdır. Yani annenin ve babanın ortak hedef ve sorumluluklar ile karşılıklı birbirlerini destekledikleri ve geliştirdikleri bir annebabalık anlayışı içinde. Bu annebabalık anlayışı bebeğin doğumu ile başlar; anne ve baba iş birliği ile annebabalık sorumluluklarını ve görevlerini paylaşır ve çocuklarının optimal iyiliği ve gelişimi için birlikte bir takım olarak çalışmayı öğrenir. Bazen toplumsal cinsiyet rolleri, anne ve babanın hedefi ortak da olsa, yükün daha büyük bir kısmını anneye verir. Oysa sadece hedefin değil, işlerin paylaşımının, davranış şeklinin, tutumların tümünde ortaklık gereklidir. Ne yazık ki sadece hedefler ortak kalır, iş ve sorumluluklar paylaşılmaz ise, yükün çoğunu taşıyan anne yeterli miktarda duyarlı bakım sağlayamayabilir. İçinde bulunduğumuz dönemde belki de pek çok aileyi en fazla etkileyen COVİD 19 ve onunla ilişkili yaşam değişikliklerinin oluşturduğu stres karşısında ve hatta riskli ailelerde dahi duyarlı bakımın sağlanmasındaki çok önemli dayanıklılık faktörlerinden birinin uyum içinde birlikte yapılan annebabalık olduğu gösterilmiştir. Haydi “geleceğe dokunan babalar”, “geleceğe dokunan anneler” ile birlikte çocuklarımıza duyarlı bakım sağlamak, onu her türlü ihmal ve istismardan korumak ve gelişimini potansiyelinin en üstü düzeyinde gerçekleştirmesini sağlamak için kolları sıvayalım.
Hayat, duyarlı olma, duyguları, gereksinimleri, istekleri fark etme meselesi,
Hayat çocukları her türlü istismardan koruma meselesi,
İstismar ve ihmalden korunmak, temel çocuk hakkı meselesi,
Gelişim; erken yaşlarda, çocuğun yapısına uygun, aile ve toplumun ona sunduğu imkanların etkileşmesi meselesi,
Duyarlı bakım, çocukların potansiyelinin en üst düzeyde ortaya konabilmesi meselesi,
Çocuk yetiştirmek, anne ve babaların iş birliği içinde, duyarlı bakım sunabilmesi meselesi,
Gelecek, babaların çocuk bakımının her alanında anne ile birlikte takım olarak çalışması meselesi,
Tabii içinde yaşadığımız günlerde bir de unutmayalım;
COVİD-19 aşılarını olmak ve önlemlere uymak hem kendimize hem topluma duyarlı olma meselesi.
Sağlıcakla ve duyarlı kalın
Prof. Dr. Elif N. Özmert
Kaynaklar:
1. İlter Bahadur E ve ark. The role of adverse childhood experience and social
support type in postpartum depression in Turkey. J Obstet Gynaecol Res 2021;47: 4289–4297.
2. McRea CS ve ark. Parents’ Distress and Poor Parenting During a COVID-19
Lockdown: The Buffering Effects of Partner Support and Cooperative Coparenting. Dev Psychology 2021;57:1623–1632
