Merhaba,
Anneler, babalar, aileler,
“Geleceğe Dokunan Anneler” projesi ile yine birlikteyiz.
Tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de gündemi ve günlük yaşantımızı halen ağırlıklı ve öncelikli olarak salgın belirliyor. Eski normal yaşamımıza dönemiyoruz ama yeni normal içinde geleceğin temel taşını oluşturan eğitimi de uzaktan ve yüz yüze eğitim karma modeli ile sürdürmeye çalışıyoruz.
Uzaktan eğitim kolay değil. İnternet alt yapısı gerektiriyor, internete bağlanmak için cihaz gerektiriyor.
Ailenin aylık geliri ne kadar? Çocuğun yaşadığı yerdeki internet alt yapısı nasıl ? Evdeki çocuk sayısı kaç? Cinsiyetleri ne? Evdeki iş yükü ne kadar arttı?
İşte tüm bu soruların cevapları, çocukların salgın döneminde uzaktan eğitimden etkin şekilde ne kadar yararlanabileceğini belirliyor.
Özellikle düşük orta gelirli ülkelerde, okulların kapalı olmasının çocukların eğitiminin aksamasına yol açmasının yanı sıra çocuk istismarı, çocuk işçiliği ve çocuk evliliklerini artırmasından da endişe ediliyor.
Tabi çocukların okula uyumunu ve ders başarısını etkileyen pek çok faktör var.
İşte duygusal ihmal de bu faktörlerden biri. Çocukların okula uyumu ve derslerde başarılı olmalarını çocuğun doğumundan itibaren başlayan ve süreçte devam eden duygusal ihmal de etkiliyor.
Duygusal ihmalin uzun dönem etkilerinin olduğunu daha önce de belirtmiştim. Burada, özellikle bu hassas ve herkesin daha çok desteğe ihtiyacı olduğu günlerde, bu konuyu biraz daha derinleştirmek istiyorum.
Özellikle çocuğun yaşamının ilk yıllarındaki ihmal, çocuğun beyninde doğumdan sonra çevreden aldığı uyarılar ile gelişecek olan beyin hücreleri arasındaki bağlantıların daha az oluşmasına neden oluyor. Özellikle ilk bir yaşta saniyede 700-1000 tane bağlantı oluşturabilir çocuklar. Bağlantı oluşturma hızı ilk 3 yıl çok hızlıdır ve sonra yaş ile birlikte hız azalır. Bu nedenle doğru, uygun ve gerekli uyaranların verilmesi için ilk 3 yaşın diğer yaşlardan daha da büyük önemi vardır. Ama unutmayalım çocukların her yaşta anne-babalarından gelecek doğru ilgiye gereksinimleri vardır.
Hücreler arası bağların sayısının az olması özellikle ileriki yıllarda akademik başarıyı olumsuz etkilemektedir.
Yanlış bağlantıların oluşma hızı da ilk 3 yaşta çok yüksektir. Eksik, yanlış ve uygun olmayan uyaranlar, örneğin duygusal ihmalde olduğu gibi, çocukta stres cevabı oluşturarak, bağlantıların farklı beyin bölgelerinde yoğunlaşmasına neden olur. Bu nedenle duygusal ihmale uğramış çocukların duygularını yönetmekle ilgili de sorunları olur.
Bunların sonucunda duygusal ihmale uğramış çocuklarda okula başladıklarında temel 2 sorun ortaya çıkabilir.
Birincisi duygusal ve davranışsal sorunlar diğeri ise akademik yetkinliğin kısıtlılığı.
Duygusal ve davranışsal sorunlar çocukların hem akran hem de öğretmenleri ile olan ilişkilerini olumsuz etkilemektedir. Bu durum okula uyumlarını güçleştirir. Bunun yanı sıra akademik yetkinliklerinin de daha kısıtlı olması nedeniyle okula uyum ve ders başarında sorun yaşarlar.
İstismar da akademik yetkinlerin kısıtlanmasına neden olabilir. Ama yapılan çalışmalar ihmalin olumsuz etkisinin daha fazla olduğunu göstermiştir. İstismarın olduğu yerde çoğu kez ihmal de vardır ama unutmayalım ihmal tek başına da olabilir ve etkisi hem nesiller boyudur hem de istismarın olumsuz etkisinden fazla olabilmektedir.
Bazı rakamlar vermek gerekirse, ihmale uğramış çocukların liseyi bitirmeme ihtimalinin 4 kat, istismara uğramış çocukların 3 kat arttığı gösterilmiştir. Başka bir çalışma ise ihmale uğramanın 21 yaşında bir işte veya eğitimde olmama ihtimalini yaklaşık 3 kat, istismarın ise 2 kat artırdığını belirtmektedir. İhmalin olumsuz etkileri ne yazık ki daha ileri erişkin yaşlarına kadar da görülmektedir. Bunun yanı sıra duygusal ihmale uğramış kişilerin erişkin dönemde finansal güvensizlik içinde olma ihtimalleri de istismara uğramış kişiler kadar yani yaklaşık 2 kat artmıştır.
Duygusal ihmalin önlenmesi veya erken fark edilmesi çok önemlidir. Bunun için bebeklerin çocukların gereksinimlerinin ve gelişimsel özelliklerinin bilinmesi gerekir.
Türkiye’de tüm bebek ve çocukların sağlık izlemleri yapılmaktadır. Bu izlemler sırasında mutlaka duygusal gelişim ve davranış sorunlarının da ele alınması yararlı olacaktır. Fakat bundan sonra özellikle çocukların akranları ile ve başka bir erişkin ile iletişime başladıkları okullarımız da riskli çocukların fark edilmesi ve aileleri ile birlikte uygun girişimlere yönlendirilmesi açısından eşsiz kurumlardır.
Okullarda sadece ders anlatılmaz, bilgi verilmez. Akran arkadaş ilişkileri, öğretmenler ile ilişkiler, bunun sonucunda davranış sorunlarının, sosyal uyum sorunlarının fark edilmesi, ardından uygun şekilde ele alınabilmesi sağlıklı ve başarılı bir geleceğin oluşturulması için gereklidir.
İşte okullar, bu yüzden de çok önemlidir. İşte bu yüzden de eğitim geleceğimizdir.
Mutlu ve başarılı bir gelecek, eğitim meselesi,
Hayat, duyguları anlama, fark etme meselesi,
Hayat çocukları istismar ve ihmalden koruma meselesi,
Tabii içinde yaşadığımız günlerde bir de unutmayalım;
COVİD-19 önlemleri, hayat MeMaT (MEsafe-MAske-Temizlik) ve gelecek meselesi.
Sağlıkcakla kalın
Prof.Dr.Elif N.Özmert
Kaynaklar
1.The Sustainable Development Goals Report 2020. United Nations.
2. Pinto Pereira SM, Li L, Power C. Child Maltreatment and Adult Living Standards at 50 Years. Pediatrics. 2017 Jan;139(1):e20161595. doi: 10.1542/peds.2016-1595.
Daha detaylı bilgi için: Epsilon Yayınevinden Çıkan Erken Çocukluk Döneminde Duygusal İhmali Fark Etme, Tanıma ve Önleme Kitabımızı (https://www.phocagoods.com/tr/urunler/kategori-kitap-gelecegedokunananneler)
YouTube kanalımızı
https://www.youtube.com/channel/UCjLATZJfSHE3Od57U3NNTsQ/videos
Instagram hesabımızdaki paylaşımlarımıza gözatabilirsiniz.
https://www.instagram.com/gelecegedokunananneler/
